Nosioci privrednog razvoja
Naš potencijal
Istorijski razvoj Trebinja u najvećoj mjeri je oblikovao povoljan geografski položaj grada – na raskrsnici puteva koji su vijekovima bili najkraća veza kontinentalnog područja sa obalom mora.
Trebinje je danas na tromeđi BiH, Hrvatske i Crne Gore, a na teritoriji grada su i tri granična prelaza: dva sa Crnom Gorom (prema Nikšiću i Herceg Novom) i jedan sa Hrvatskom (prema Dubrovniku).
Područje grada je veoma bogato prirodnim potencijalima.
Sliv Trebišnjice, sa godišnjim prosjekom od oko 1.780 mm, jedan je od najbogatijih po padavinama u cijelom regionu i Evropi. Obilje vode kojom je priroda darovala hercegovački krš, zahvaljujući primjenjenim hidrotehničkim rješenjima, danas se višenamjenski koristi, za proizvodnju električne energije, vodosnabdijevanje stanovništva te melioraciju poljoprivrednih površina.
Privreda grada najvećim dijelom se oslanja na elektroenergetski sektor, u prvom redu proizvodnju električne energije u hidrosistemu rijeke Trebišnjice.
Aktuelni investicioni ciklus u nove hidroenergetske objekte gornjeg sliva dodatno će da osnaže ovaj razvojni resurs, a šanse su i u još neiskorištenom energetskom potencijalu iz obnovljivih izvora, sunca i vjetra, u čemu Trebinje može biti regionalni lider.
Trebinje je grad sa višedecenijskom industrijskom tradicijom. Nekad poznat po metalskoj i tekstilnoj industriji, danas šansu traži u snaženju prerađivačkih kapaciteta u prehrambeno-poljoprivrednom sektoru. Tim prije, što su na raspolaganju značajne površine plodnog, a ekološki očuvanog zemljišta, na kojem su, kao malo gdje u regionu, razvijeni savremeni sistemi navodnjavanja. Čista zemlja, voda i vazduh osnov su za proizvodnju visokokvalitetne, zdrave i organske hrane, koja sve više postaje tražena roba na inostranim tržištima.
Domaća hrana lokalnih proizvođača važan je segment i turističke privrede, koja je ovdje još jedan strateški oslonac razvoja.
Turizam, kao i preduzetništvo u turizmu, iz godine u godinu bilježe značajan rast, gdje je po broju registrovanih noćenja i posjeta svaka naredna rekordna, a prvi je grad u Srpskoj i sa službenom legitimacijom turističkog mjesta.
Bogato i raznoliko kulturno-istorijsko nasljeđe, prirodne ljepote, novi i atraktivni turistički sadržaji, blizina mora i frekventnih turističkih destinacija na Jadranu, samo su neke od komparativnih prednosti i još neiscrpljenih potencijala za razvoj ove grane privređivanja.
Trebinje se u regionu, a i šire, posljednjih godina sve više prepoznaje kao atraktivna destinacija za posjetu, ali i poželjno mjesto za život.
Uz razvoj privrednih potencijala, Trebinje teži da se profiliše i kao društveno razvijena sredina sa bogatim i raznovrsnim sadržajima, da svoje perspektive oblikuje i kao obrazovni, kulturni i sportski centar regije, što bi sve zajedno činilo i šansu da se ovdašnja, vijekovima nepovoljna demografska kretanja, usmjere na novi i povoljniji kurs.
Sve ovo treba da trasira put razvoja našeg grada ka zacrtanom strateškom cilju, definisanom u odrednici „Trebinje – najpoželjniji manji grad u jugoistočnoj Evropi“.
Energetika
Zbog relativno visokog nivoa padavina, voda je danas najvažniji razvojni resurs Trebinja. Međutim, nije uvijek tako, jer ono što priroda ovdje obilato daje neravnomjerno je raspoređeno tokom godine. Suše bi pustošile ono što ne bi odnijele poplave, a sve je to život ljudi u ovom kraju činilo teškim i neizvjesnim. Odgovor se tražio u hidrotehničkim rješenjima koja će iz temelja promijeniti život u dolini Trebišnjice.
Izgradnja brana i akumulacija koje bi sakupljale plavni višak vode, zadržavale je na poroznoj površini karsta i čuvale ga za vodom oskudna ljeta, još krajem pretprošlog vijeka prepoznati su kao način da se inženjerskom intervencijom izravnaju hidrološke neravnomjernosti i voda ukroti kako bi služila čovjeku, i to višenamjenski, u prvom redu u energetske svrhe.
Posebno pogodna konfiguracija terena dala je obilju hercegovačkih voda zavidan energetski potencijal jer područje sliva čine kraška polja koja se kaskadno, u četiri visinska horizonta, pružaju od kote 1.100 metara nadmorske visine pa do mora.
Ukrotiti Trebišnjicu izgradnjom visokih brana i akumulacija u propusnim kraškim terenima ovih kaskada bila je „jednačina sa više nepoznatih“, pa su ovdje primjenjena rješenja po mnogo čemu mogu nazvati složenim pa i jedinstvenim inženjerskim poduhvatom.
Po osnovnom projektu iz 1976. godine koncipiran je hidrosistem sa sedam hidroelektrana i pet akumulacionih bazena, kako bi vode Trebišnjice postale značajan resurs, vrlo jeftine i visokogarantovane električne energije.
U periodu od 1965. do 1981. godine izgrađena su četiri hidroenergetska objekta na donjim horizontima sliva od kojih su danas tri u sistemu Eletroprivrede Republike Srpske: HE „Dubrovnik“ (126 MW – jedan agregat u sistemu ERS), HE „Trebinje 1“ sa hidroakumulacijom Bilećko jezero (168 MW ) i HE „Trebinje 2“ sa akumulacijom Goričko jezero (8 MW).
Tri preostale hidroalaktrane, HE „Nevesinje“, HE „Dabar“ i HE „Bileća“, planirane su u okviru podsistema u razvoju „Gornji horizonti“, koji će prevođenjem voda gornjih kraških polja u akumulaciju „Bileća“ dodatno osnažiti energetske efekte i na već izgrađenim nizvodnim hidroeletranama. Ukupna instalisana snaga svih planiranih i izgrađenih hidroelektrana u hidrosistemu Trebišnjice je 1.075 MW, sa ukupnom srednjom godišnjom proizvodnjom u konačnoj etapi od 3.900 GWh.
Naporedo sa razvojem novih hidroenergetskih projekata, perspektive Trebinja u posljednje vrijeme otvaraju se i u pogledu korištenja obnovljivih izvora energije, sunca i vjetra.
Sa oko 270 sunčanih dana godišnje, podučje Trebinja je jedno od najsunčanijih u Srpskoj, a primjena solarne energije moguća je u dva pravca: korištenjem solarnih kolektora za zagrijavanje vode i prostorija, kao i razvojem fotovoltaičnih sistema za proizvodnju električne energije.
Prema atlasu vjetrova izrađenom za područje Republike Srpske skoro sve lokacije sa utvrđenim vjetropotencijalom nalaze se upravo na području Hercegovine.
Svislajon grupa
Duže od decenije nosilac razvoja prerađivačkog sektora u Trebinju je Poslovni sistem „Svislajon“, u prvom redu sa Prehrambenom industrijom „Svislajon Trebinje“, koja je osnovana sredinom 2009. godine, sa osnovnom djelatnošću u konditorskoj proizvodnji.
U kratkom vremenskom periodu u rad su pušteni pogoni najsavremenije konditorske industrije i pokrenuta proizvodnja prepoznatljivih „SL brendova“ u dva pogona i na 12 proizvodnih linija, sa postignutim dnevnim kapacitetom do 100 tona gotovih proizvoda i paletom od 110 prozvoda.
U toku 2014. i 2015. godine u postrojenja i opremu investirano je preko 30 miliona evra i izgrađena nova hala površine 14.000 m2. Sve linije za proizvodnju i pakovanje su automatizovane ili poluautomatizovane, uz mali udio ručnog rada, a ovakva procesna oprema omogućila je upotrebu novih tehnoloških procesa i proširenje proizvodnih kapaciteta.
„Svislajonova“ fabrika konditorskih proizvoda u Trebinju vrlo brzo se afirmisala kao domaći lider u oblasti prehrambene industrije, a uz region izvozi i na tržišta EU, Rusije, Sjedinjenih Američkih Država, Kanade, Australije, zemalja Zaliva…
Poslovni sistem „Svislajon“, koji danas posluje na 42 lokacije u šest država i zapošljava oko 10.000 radnika, u Trebinju je počeo sa radom nakon kupovine državnog kapitala „Industrije alata Trebinje“, pa u narednim godinama uz otvaranje prehrambenih proizvodnih linija uporedo razvija i metalski sektor.
Predratni metalski gigant, koji obilježava sedam decenija postojanja, bio je u svijetu cijenjen po proizvodnji visokokvalitetnih alata i izvozio je na skoro sve kontinente. Procesom restrukturiranja i modernizacije „Industrija alata“ je uspjela da prebrodi krizu u ovom sektoru privređivanja i već nekoliko godina zaredom kao „SL Industrija alata Trebinje“ (SL IAT) ostvaruje pozitivne poslovne rezultate.
Izvozi više od 90 odsto svoje proizvodnje iz bogatog asortimana – od alata za bušenje, rezanje navoja, strugarskih alata, glodala, upuštača, razvrtača do pribora za mašine.
Prepoznavši u turizmu razvojne šanse Trebinja, „Svislajon“ od 2015. godine proširuje područje svoje djelatnosti i na ovu oblast privređivanja.
U krševitim „neprohodima“ Draženske gore tada počinje gradnja impozantnog turističkog projekta „Grad sunca“, koji će novom i atraktivnom ponudom značajno izmijeniti turističke perspektive Trebinja.
Do sada je na ovom području investirano više desetina miliona KM, a izgrađen je pravi mali grad – vodeni park sa šest bazena, opremljenih adrenalinskim i zabavnim sadržajima za djecu i odrasle, Dino-park, igraonica za djecu, spa centar, hotel „Panorama“, sportsko-rekreativni centar, etno-selo, apartmanski kompleks „Bijeli grad“ sa vještačkim jezerom i koloseumom…
Zatvaranjem turističke sezone „Grad sunca“ se pretvara u najveći graditeljski poligon u regiji, na kojem se za narednu sezonu kreiraju i podižu novi atraktivni sadržaji. Angažujući gotovo cjelokupnu operativu, projekat uporedo razvija i lokalnu građevinsku privredu. Planirano je da po završetku svih faza, kompleks „Grad sunca“ zauzima površinu od 80 hektara.
U prehrambenoj i metalskoj industriji, te sektoru turističke privrede „Svislajon grupa“ danas u Trebinju zapošljava oko 1.300 radnika.
Uz investicije u privredne potencijale ovog kraja, predsjednik Poslovnog sistema „Svislajon“, Rodoljub Drašković, krenuo je u još jedan poduhvat namijenjen budućnosti – gradi novu zgradu Gimnazije, graditeljski impozantno i moderno opremljeno zdanje koje ostavlja budućim generacijama kao svoju trajnu zadužbinu mladosti Trebinja i Hercegovine.
